
Η ποδηλασία είναι μια ωραία λύση για εξορμήσεις στην ύπαιθρο – λίγο πιο συναρπαστική από την πεζοπορία, αλλά όχι τόσο ακριβή όσο η αγορά μιας μοτοσικλέτας . Ίσως είστε αρχάριος ποδηλάτης βουνού, και σκέφτεστε να αγοράσετε ένα αξιόπιστο ποδήλατο. Ίσως κάνετε αναβάθμιση στο παλιό σας ποδήλατο. Θα μπορούσατε ακόμη και να ψάχνετε να ξεφύγετε από την πόλη και να αρχίσετε να κατευθύνεστε προς την εξοχή. Είτε έτσι είτε αλλιώς, η αλλαγή ταχυτήτων στο ποδήλατό σας είναι σχεδόν πάντα απαραίτητη για να διατηρήσετε τη βέλτιστη απόδοση. Ας εξερευνήσουμε τα βασικά για το πώς να αλλάζετε ταχύτητες σε ένα ποδήλατο.
Επεξήγηση των εξαρτημάτων του ποδηλάτου
Ένα γρανάζι είναι ένα στοιχείο του συστήματος μετάδοσης κίνησης του ποδηλάτου σας. Τα γρανάζια, με απλά λόγια, είναι τροχαλίες που σας βοηθούν να μεταφέρετε την ισχύ από τα πόδια σας, μέσω των πεντάλ και του δισκοβραχίονα στη συνέχεια μέσω της αλυσίδας και τελικά στον πίσω τροχό. Ένα ποδήλατο με μία ταχύτητα έχει μόνο δύο γρανάζια — ένα μεγάλο στο δισκοβραχίονα και ένα μικρό στον πίσω τροχό. Τα ποδήλατα με μηχανισμούς αλλαγής ταχυτήτων και εκτροχιαστές (σασμάν) έχουν μία ή περισσότερες ταχύτητες συνδεδεμένες στο δισκοβραχίονα και πολλαπλές ταχύτητες συνδεδεμένες στον πίσω τροχό. Και στους δύο τύπους ποδηλάτων, μια αλυσίδα συνδέει τα γρανάζια στο δισκοβραχίονα με τα γρανάζια στον πίσω τροχό. Τα γρανάζια έχουν ένα οδοντωτό εξωτερικό χείλος, το οποίο πλέκει με κενά στην αλυσίδα για να σας βοηθήσει να μεταφέρετε την ισχύ αποτελεσματικά.
Γιατί πρέπει να αλλάζω ταχύτητα;
Τα γρανάζια σας βοηθούν να διατηρήσετε τη μέγιστη απόδοση ενώ κάνετε πετάλι, ανεξάρτητα από το πού οδηγείτε. Πλησιάζετε σε ανηφόρα; Κατεβάστε την ταχύτητα ώστε τα πόδια σας να κάνουν περισσότερες στροφές από τον πίσω τροχό, με αποτέλεσμα χαμηλότερη ταχύτητα αλλά μεγαλύτερη ροπή. Αυτό κάνει το πετάλι πιο εύκολο. Κατεβαίνοντας σε μία κατηφόρα; Ανεβάστε ταχύτητα, ώστε τα πόδια σας να κάνουν λιγότερες στροφές από τον πίσω τροχό, οδηγώντας σε υψηλότερες ταχύτητες αλλά χαμηλότερη ροπή. Αυτό κάνει το πετάλι να νιώθεις πιο δύσκολο, αλλά θα πας και πιο γρήγορα.
Πώς λειτουργούν οι αλλαγές ταχυτήτων;
Εάν το ποδήλατό σας έχει κασέτα με γρανάζια στον πίσω τροχό τότε έχει και έχει και σασμάν. Το σασμάν είναι μια συσκευή που ελέγχετε με το μοχλό αλλαγής ταχυτήτων που προκαλεί την αλλαγή της αλυσίδας από μια μεγαλύτερη σε μια μικρότερη ταχύτητα ή το αντίστροφο. Ανάλογα με τον τύπο του ποδηλάτου, μπορεί να υπάρχει σασμάν μόνο στα πίσω γρανάζια ή ένα στα πίσω γρανάζια και ένα στα γρανάζια του δισκοβραχίονα. Οι μανέτες ταχυτήτων συνδέονται με το σασμάν μέσω ενός κλειστού συρματόσχοινου. Η δουλειά του μοχλού αλλαγής ταχυτήτων είναι είτε να τραβήξει προς τα μέσα το συρματόσχοινο (δημιουργώντας τάση) είτε να απελευθερώσει το συρματόσχοινο (δημιουργώντας χαλάρωση), το καθένα αντιστοιχεί σε μια κίνηση του σασμάν.
Πώς μπορώ να χρησιμοποιήσω τις ταχύτητες;
Η μέθοδος αλλαγής ταχυτήτων σε ένα ποδήλατο εξαρτάται από το συγκεκριμένο σύστημα αλλαγής ταχυτήτων που είναι εγκατεστημένο. Πλέον τα περισσότερα, αν όχι όλα, ποδήλατα που μπορείτε να αγοράσετε έχουν τους μηχανισμούς αλλαγής ταχυτήτων στο τιμόνι. Ορισμένα παλιότερα μοντέλα έχουν λεβιέδες ταχυτήτων εγκατεστημένους στο κάτω σωλήνα της σκελετού ή στα άκρα του τιμονιού σε αγωνιστικό στυλ. Υπάρχουν τρεις κύριοι κατασκευαστές εξαρτημάτων αλλαγής ταχυτήτων — SRAM, Shimano και Campagnolo. Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικούς συνηθισμένους τύπους ταχυτήτων:

Λεβιές
Τέτοιες αλλαγές ταχυτήτων εμφανίζονται συχνότερα σε ποδήλατα βουνού. Συνήθως, ο μεγαλύτερος μοχλός (που βρίσκεται πιο κοντά σε εσάς) πιέζεται με τον αντίχειρά σας για να κατεβάσει ταχύτητα. Όταν είστε έτοιμοι να αλλάξετε ταχύτητα, απλώς πιέστε τον μικρότερο μοχλό με τον αντίχειρά σας.
Μανέτες
Παρόμοια με τα παραπάνω χειριστήρια ταχυτήτων, πατάτε το μοχλό με τον αντίχειρα για να κατεβάσετε. Ωστόσο, για να ανεβάζετε ταχύτητα, πιέζετε ή έλκετε τον μακρύτερο μοχλό ανόδου με το δείκτη σας.
Περιστρεφόμενα χειριστήρια

Η SRAM διατηρεί την εμπορική ονομασία Grip Shift για τα μοντέλα της. Περιστρέφετε το μοχλό προς τα εμπρός για να ανεβάσετε ταχύτητα. Όταν πλησιάζετε σε μία ανηφόρα και θέλετε να κατεβάσετε ταχύτητα, περιστρέψτε το μοχλό λαβής προς τα εσάς. Τα περιστρεφόμενα χειριστήρια ταχυτήτων είναι ωραία και συμπαγή, δεν πιάνουν πολύ χώρο στο τιμόνι.
Λεβιεδομανέτες
Σκεφτείτε ένα ποδήλατο δρόμου, με γυριστό τιμόνι που καμπυλώνει προς τα εμπρός και μετά κάτω και πίσω. Στις καμπύλες προς τα κάτω τοποθετούνται 2 μοχλοί φρένων — οι κορυφές των οποίων χρησιμοποιούνται συνήθως για να ακουμπύν τα χέρια σας ενώ οδηγείτε. Πίσω από τις μανέτες των φρένων βρίσκονται οι επιλογείς ταχυτήτων. Ενώ οι μοχλοί των φρένων τραβούν κατευθείαν προς τα πίσω για να ενεργοποιηθούν τα φρένα, οι επιλογείς ταχυτήτων ωθούνται προς τα πλάγια για να αλλάξουν ταχύτητες. Αυτή η βελτιωμένη διάταξη προσθέτει στην αεροδυναμική και μπορεί να αυξήσει την ταχύτητα σας.
Συμβουλές για καλύτερη αλλαγή
Η αλλαγή ταχυτήτων είναι αρκετά απλή όταν τη συνηθίσετε, αν και πάντα υπάρχουν τρόποι βελτίωσης. Ακολουθήστε αυτές τις συμβουλές για να αρχίσετε να αλλάζετε σαν επαγγελματίας:
Ρυθμίστε το σύστημα αλλαγής ταχυτήτων σας. Τεντώστε τα καλώδια σωστά και διατηρήστε τα κινούμενα μέρη καθαρά και λιπασμένα.
Πρέπει να κάνετε πεντάλ κατά την αλλαγή ταχύτητας. Το ποδήλατό σας δεν θα αλλάζει καθόλου ταχύτητες εάν δεν περιστρέφετε τα πεντάλ.
Μην αλλάζετε ταχύτητες όταν δίνετε ένταση στα πετάλ. Αντί να αλλάζετε ταχύτητες στη μέση μιας σκληρής ανάβασης, προσπαθήστε να το προβλέψετε και να αλλάξετε ταχύτητα πριν ξεκινήσετε την ανάβαση. Αυτό διασφαλίζει ότι υπάρχει ελάχιστη τάση στην αλυσίδα, οδηγώντας σε ευκολότερη ταχύτητα.
Αλλάζετε μόνο 1-2 ταχύτητες κάθε φορά. Η αλλαγή μεταξύ ταχυτήτων με μεγάλες αποστάσεις (π.χ. αλλαγή από 8η σε 1η) σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα μπορούσε να προκαλέσει τον εκτροχιασμό της αλυσίδας ή ακόμη και την πλήρη αποσύνδεση.
Προσαρμόστε τους ταχύτητες σας για να ταιριάζουν στα χέρια σας. Τα περισσότερα λεβιέ ταχυτήτων μπορούν να τοποθετηθούν ώστε να ταιριάζουν καλύτερα στο μέγεθος του χεριού σας και στο στυλ οδήγησης. Οδηγήστε το ποδήλατό σας σε μία μικρή διαδρομή, βρείτε πού ακουμπούν φυσικά τα χέρια σας στο τιμόνι και, στη συνέχεια, μετακινήστε ή περιστρέψτε τους λεβιέδες των ταχυτήτων σας για να ταιριάζουν.
Η αλλαγή ταχυτήτων σε ένα ποδήλατο μπορεί να είναι δύσκολη στην αρχή, αλλά θα γίνεται ευκολότερη όσο περισσότερο το κάνετε. Σύντομα, θα καταλάβετε πώς να αλλάζετε αρκετά καλά, ώστε να εξασφαλίζετε τη μεγαλύτερη ταχύτητα, εξοικονομώντας ταυτόχρονα την περισσότερη ενέργεια. Τότε, ο κόσμος είναι δικός σας για να τον εξερευνήσετε.